آسیب شناسی علل ناکامی شوراها / بخش اول/ علل قانونی و ساختاری

یکی از موضوعات مهمی که در رابطه با شوراهای شهر مطرح هست میزان موفقیت یا رضایت از عملکرد این نهاد نوپاست.سوال این است که پس گذشت پنج دوره از فعالیت نهاد شوراها آیا عملکرد آنها از نظر موکلان و افکار عمومی و نخبگان جامعه قابل قبول بوده و اگر نیست علل و عوامل آن مورد واکاوی و آسیب شناسی دقیق قرار گیرد.به هر حال گفته می شود تجربه چراغ راه آینده است و یا یه عبارتی دیگر هر شکست مقدمه یک پیروزی است.ما در شرایطی قرار داریم که پنج دوره شوراها با انواع و اقسام افراد را تجربه کرده ایم.انچه مشهود است و معدل برداشت جامعه به آن صحه میگذارد عدم موفقیت این نهاد منتخب مردم است.به بهانه انتخابات دوره ششم فرصت مغتنمی است علل این عدم موفقیت به دقت مورد نقد و بررسی قرار گیرد تا در انتخاب ششم دوباره به آن گرفتار نشویم.در مجموع علل عدم توفیق شوراها را میتوان دو دسته از عوامل دانست.عکی علل ساختاری و قانونی و دیگری علل مربوط به کیفیت انتخاب اعضای شورا و عملکرد و رفتار آنان پس از انتخاب .در این نوشتار بخش اول مورد بررسی قرار گرفته است.

در رابطه با مشکلات ساختاری یکی بزرگترین موانع عدم موفقیت شوراها را می توان مشکلات قانونی و ساختاری دانست. طبق قوانین فعلی حدود و صغور و دامنه اختیارات شوراها به درستی مشخص نشده است و دارای ابهام است.انچه از قانون اساسی و قانون شوراها استنباط می شود این است که شورای شهر یک نهاد مشروع و مردمی است که سیاست گذار و ناظر بر عملکرد کلیه دستگاههای خدمت رسان در حوزه مدیریت شهری است. شورا صرفا ناظر بر عملکرد شهرداریها نیست.البته با توجه به اینکه اعضای شورا منتخب و نماینده مردم هستند این دیدگاه درست و منطقی به نظر میرسد.شورا یک پارلمان محلی است که همه دستگاههای خدمت رسان در حوزه مدیریت شهری باید به منتخبان مردم پاسخگو باشند.اما آیا واقعا درعمل چنین است.ایا شورا از چنین اختیار و اقتدار قانونی برخوردار است. یکی از مشکلات اساسی همین است که دستگاههای دولتی تا چه اندازه شوراها را به معنی واقعی کلمه باور داشته و به کارکرد آن واقف هستند.البته در رابطه با مشکلات قانونی در سطح کلان آسیب شناسی جدی صورت گرفته و برای حل مشکلات لوایحی به مجالس مختلف ارسال شده است.اما بنا به دلایلی تصویب نشده است.یکی دیگر از مشکلات ساختاری نوعی تداخل وظایف نمایندگان مجلس و شوراهاست .به هر حال هر دو خود را منتخب مردم و ناظر بر عملکرد دستگاههای اجرایی می دانند.به نظر میرسد نوعی رقابت ضمنی در این رابطه وجود دارد.دستگاههای اجرایی با توجه به نفوذ نمایندگان هم باید به نماینده مردم پاسخگو باشند هم نمایندگان شوراها.که در اینجا دچار تناقض ،تعارض و تغایر قانونی گردیده و مشکل ایجاد میشود. برای حل مشکل نوعی وحدت مدیریت لازم به نظر میرسد.

حل مشکلات ساختاری نیازمند شفافیت قوانین و از طرف دیگر فرهنگ سازی و آگاهی بخشی در این زمینه دارد. انچه مهم است اینکه باید به این باور برسیم واعتقاد پیدا کنیم که مدیریت شهری صرفا در شهرداری خلاصه نمی شود.باید نگاه سنتی فعلی به مدیریت شهری متحول شود.چشم ها را باید شست و جور دگر باید دید.باید توجه داشت که مدیریت شهری یک مجموعه و زنجیره و عناصر گوناگون و به هم پیوسته است که شهرداری تنها یک بخش کوچک در این ساختار است‌.این کار ضمن اینکه نیاز به تصویب قوانین شفاف دارد از طرفی نیازمند فرهنگ سازی و آگاهی بخشی به مردم و منتخبان آنان نیز دارد. باید نگاه ترحم آمیز دستگاههای دولتی به شورای شهر تغییر کند.باید توجه داشت که کار شوراها با خواهش و تمنا پیش نمیرود.شورای شهر تبلور رای مردم است .باید از این ابزار به درستی جهت احقاق حقوق مردم با اقتدار استفاده کند.این کار از طرفی نیازمند ساز و کار قانونی مناسب و از طرفی دیگر افراد صالح و سالم و کاردان والبته فرهنگ‌سازی صحیح دارد.به هر حال شورا نهادی نوپاست و هر نهاد جدیدی مشکلات خاص خود را نیز به همراه دارد که مهمترین آن فرهنگ‌سازی است .در مجموع صورت و تلفیق این دو مولفه مهم و در کنار انها فرهنگ سازی صحیح و مناسب میتوان به آینده شوراها امید وار بود.

یادداشت: پروانه پناهپوری کاندیدای ششمین دوره انتخابات شورای شهر دوگنبدان